Van de tachtig Maria kerken in Rome is de “Basilica di santa maria maggiore” de grootste. De kerk werd in opdracht van paus Sixtus III in 432 op de heuvel Esquilijn gebouwd. De Santa Maria Maggiore is daarmee één van de zeven pelgrimskerken en één van de vier pauselijke basilieken in Rome. De andere zijn de Sint-Pieter, San Giovanni in Laterano en San Paolo Fuori Le Mura.
Inhoudsopgave
Paus Liberius
De Basilica di Santa Maria Maggiore is gebouwd op de plak waar Maag Maria in een droom van de paus Liberius verscheen. Er viel op 5 augustus midden in de zomer een deken van sneeuw op de heuvel. De rijke patriciër Giovanni liet er vervolgens een basiliek op bouwen. De basiliek wordt dan ook vaak de Santa Maria della Neve (soms basilica Liberiana) genoemd.
Elk jaar wordt deze dag herdacht met witte bloemblaadjes die vanaf het plafond naar beneden komen dwarrelen. Veel van het mozaïek in de Santa Maria Maggiore basiliek is nog van de oorspronkelijke bouw (o.a. op de triomfboog en in het schip. De marmeren zuilen van Basilica di Santa Maria Maggiore zijn zelfs nog ouder en waarschijnlijk hergebruikt uit een oud Romeins gebouw.
Opvallen in de eerste kerk is het gouden cassetteplafond. Dit werd gemaakt in opdracht van de controversiële paus Alexander VI uit de eerste goud dat in Amerika door Columbus is meegenomen.
Heilige deur
Daarnaast is de viertiende eeuwse klokkentoren met 75 de hoogste klokkentoren van Rome. Onder het altaar van de Santa Maria Maggiore bevinden zich houten splinters van de kribbe van Jezus.
Naast de hoofdingang links bevind zich de hoofdingang van de Heilige Deur. Wanneer men in een jubeljaar door alle vier de Heilige deuren loopt, heeft men een aflaat verdiend en worden de zonden kwijtgescholden.
In de patriarchale Santa Maria Maggiore basiliek vind je de grafmonumenten van paus Clemens IX, Paulus V en Nicolaas IV. Hier liggen ook een aantal andere beroemde katholieken begraven zoals de heilige Hiëronymus en beroemde kunstenaar Gian Lorenzo Bernini. De Santa Maria Maggiore basiliek heeft een museum waar je meer te weten komt over de oude meesterwerken en de geschiedenis van de kerk.
Hoogtepunten Santa Maria Maggiore Basiliek
1. De vijfde eeuw mozaïek op het hoofdgestel van de kerk en boven de triomfboog. De laatste verbeelden gebeurtenissen uit de kindertijd van Jezus.
2. De Santa Maria Maggiore basiliek beschikt over een mooie cosmateske vloer
3. De mozaïeken in de oorspronkelijke apsis zijn van recentere oorsprong en zijn gemaakt door Jacopo Torriti. Het werkt toont de “Kroning van Maria tussen de beschermheiligen Nicolaas IV en Giovanna Colonna en enige heiligen”.
4. Onder dit werk is de rivier de Jordaan afgebeeld met zwanen en boten.
5. De marmeren bas-reliëfs hieronder zijn rond 1474 door Mino del Reame vervaardigd. Voorheen was dit bij de ciborie van het pauselijke altaar te zien.
6. De marmeren reliëf daar onder zijn rond 1474 ontworpen met vergulde panelen versierde plafond. Het goud wat hiervoor gebruikt is zou een geschenk zijn van de Spaanse koningen Isabella en deel uit de eerste deel uit Amerika overgebrachte lading.
7. Domenico Fontana ontwierp in de zestiende eeuw een nu gerestaureerde Sixtijnse kapel voor de Basilica di Santa Maria Maggiore.
8. In de zeventiende eeuw bouwde Flaminio Ponzo de Capella Paulina in barokke stijl.
9. Bernini, een beroemde beeldhouwer en architect, ligt in een eenvoudige tombe rechts van het altaar begraven.
10. Het Hoofdaltaar is ontworpen door Ferdinando Fuga en later verfraaid door Valadier.
11. De “Gebeurtenissen uit het leven van de Madonna” tussen de grote ramen komen uit het eind van de zestiende eeuw.
12. Het Baptisterium
13. De Relikwie van de Heilige Wieg (Sacra Culla)
14. Een dertiende eeuw kerststal van de hand van Arnolfo da Cambio
15. De Heilige deur van de Santa Maria Maggiore basiliek
16. De klokkentoren is de hoogste van Rome (75 meter). De klokkentoren stamt uit 1376 al werd de spits er pas later toegevoegd
17. De façade is van de hand van Ferdinando Fuga in 1743 gemaakt. Het ontwerp was bedoeld voor Sint Jan van Lateranen
18. De zuil op het plein voor de hoofdingang (Piazza di Santa Maria Maggiore) stond oorspronkelijk in de Basiliek van Constantijn. Op de zuil staat Maria afgebeeld.
19. De obelisk aan de andere kant de basiliek, op het Piazza dell’Esquilino, stond eerst bij het Mausoleum van Augustus.
Bouwplan en structuur van de basiliek
Toen het christendom officieel was toegelaten in het Romeinse rijk, werden voor deze erediensten gebedshuizen opgericht die (in tegenstelling tot de tempels voor heidense goden) geschikt moesten zijn om grote aantallen gelovigen te ontvangen.
Hiervoor volgden de opdrachtgevers vaak het bouwplan van de antieke Santa Maria Maggiore basiliek. Deze bestaat in essentie in een langwerpige overdekte zaal die door twee zuilen wordt ingedeeld in een hoog, breed middenschip en twee lagere, smallere zijschepen.
Het licht valt binnen via de ramen boven de zuilenrijen van het middenschip. Een apsis sluit vaak aan op de korte zijde van het middenschip.
Op dit grondplan werd ook de Santa Maria Maggiore basiliek gebouwd, die dus zowel een basilica is in de antieke betekenis van het woord, als een Santa Maria Maggiore basiliek in de christelijke betekenis. De grondplan is bewaard gebleven, ook al zijn er in de latere eeuwen een aantal bouwkundige ingrepen en uitbreidingen gebeurd, met name de toevoeging van de zijkapellen.
Bovendien wordt het vijfde eeuwse exterieur verhuld door de palazzi voor de kerkelijke hoogwaardigheidsbekleders die in de zeventiende en achttiende eeuw tegenaan het gebouwd. In de zijschepen werd de oorspronkelijke vlakke zondering in de zestiende eeuw vervangen door een tongewelf met vergulde stucwerk.
Architectuur
De Santa Maria Maggiore basiliek heeft een structuur die sterk doet denk aan die van de basilieken uit de Romeinse keizertijd. Een lange tijd is gedacht dat het gebouw er al stond ten tijde van de hoogtijdagen van het Romeinse keizerrijk.
Later archeologisch onderzoek heeft aangetoond dat er geen redenen zijn om dit ook daadwerkelijk aan te nemen.
Het gebouw heeft een groot middenschip en heeft twee zijschepen waarop zich twee identieke koepels bevinden. De marmeren pilaren waarop de constructie rust zijn ouder dan de Santa Maria Maggiore basiliek zelf.
Waarschijnlijk zijn ze afkomstig uit een ouder Romeins bouwwerk. De klokkentoren stamt uit de viertiende eeuw en is met 75 meter de hoogste van Rome.
Mozaïeken
Bijzonder aan het interieur zijn de mozaïeken vloeren die gedeeltelijk nog stammen uit de vijfde eeuw. De afbeeldingen van Maria behoren tot de oudste verbeeldingen van de Heilige Maagd ter wereld.
Maria is hier afgebeeld als Theotokos. De triomfboog is ook geheel belegd met mozaïeken met voorstellingen uit het leven van Jezus en Maria. De mozaïeken in het hoofdschip verbeelden verhalen uit het Oude Testament.
Geboortecrypte
Onder het hoogaltaar van de Santa Maria Maggiore basiliek kan je de zogenoemde geboortecrypte vinden. In een kostbare reliekhouder, ontworpen door Giuseppe Valadier, wordt hout bewaard afkomstig zou zijn van de kribbe van Jezus waar hij na zijn geboorte in werd gelegd. In deze crypte bevindt zich ook het graf van de heilige kerkleraar Hieronymus.
Sixtijnse kapel
In de Santa Maria Maggiore basiliek is ook een Sixtijnse kapel genoemd naar paus Sixtus V en niet te verwarren met de Sixtijnse kapel in het Vaticaan die gebouwd is door paus Sixtus IV.
De kapel werd ontworpen voor Domenico Fontana en bevat de graven van paus Sixtus V en paus Pius V. Daarnaast vonden nog drie pausen hun laatste rustplaats in deze basiliek.
Salus Populi Romani
In de Borghesekapel in de basiliek wordt een bijzondere icoon bewaard. Het betreft een van de oudste geschilderde afbeeldingen van Maria met kind. Volgens de legende zou de beeltenis een rol hebben gespeeld bij het afwenden van een plaagepidemie.
De beeltenis wordt daarom Salus Populi Romani genoemd (gezondheid van het Romeinse volk). Over de ouderdom van de afbeelding bestaat geen overeenstemming. Vermoedelijk is de icoon ouder dan duizend jaar.
Volgens een legende zou het portret van de Madonna met kind nog geschilderd zijn door de evangelist Sint Lucas. Daarmee is het een van de afbeeldingen die aan de evangelist wordt toegeschreven.
Pauselijke basiliek
De Santa Maria Maggiore basiliek is een pauselijke basiliek. De pausen hebben een bijzondere band met de kerk. Jaarlijks vieren zij hier de Mis op het hoogfeest van Maria Tenhemelopneming. Paus Franciscus bracht daags na zijn verkiezing op 13 maar 2013 een bezoek aan de Santa Maria Maggiore basiliek om Maria te bedanken.
De pauselijke vertrekken wordt bestuurd door een aartspriester, doorgaans een titulaire aartsbisschop die tot kardinaal is verheven. Tot 1964 was de Latijnse patriarch van Antiochië qualitate qua aartspriester van de Santa Maria Maggiore basiliek.
In de vroege ochtend na de verkiezing op 13 maart 2013 kwam de paus met een boeketje bloemen de Moeder Gods eren en danken. Ook brengt hij altijd een bezoek aan het Maria-altaar als hij een bezoek aan het buitenland heeft gedaan.
Vier pauselijke basilieken
In 2006 werd pas de benaming “pauselijke basilieken” gebruikt als officiële benamingen. In dat jaar gaf paus Benedictus de titel Patriarch van het Westen op en werd de nieuwe naam de Erkende.
Elke van de vier pauselijke basilieken wordt geassocieerd met een andere belangrijke stad in de geschiedenis van het Christendom
Sint-Pietersbasiliek
De Vaticaanse basiliek, Sint Pieter. Samen met het Colosseum de grootste attractie van Rome. De Sint-Pieter is gebouwd op de plek waar Sint-Pieter begraven is. Ze wordt geassocieerd met Konstatinopel
Sint-Jan van Lateranen
De Sint-Jan van Lateranen basiliek is de kathedraal van de Bisschop van Rome(beter bekend als de paus) De Sint-Jan wordt ook wel de Lateraanse basiliek genoemd.
Santa Maria Maggiore
De Santa Maria Maggiore basiliek is de grootste van alle aan de heilige maagd Maria gewijde kerken in Rome. De Santa Maria Maggiore basiliek wordt ook wel de Liberiaanse basiliek genoemd, aangezien de oorspronkelijke versie aan Paul Liberius gewijd was.
Santa Maria Maggiore wordt geassocieerd met Antioch waar nu weinig van over is.
Sint-Paulus buiten de muren
De Sint-Paulus buiten de Muren Basiliek heet zo, omdat ze zich boven de toenmalige stadsmuren bevond. Ze is gebouwd op de plek waar de Apostel Paulus begraven is en wordt, omdat ze langs de weg naar Ostia staat, ook de Ostiaanse Basiliek genoemd. De Sint-Paulus hoort bij Alexandria
De heilige deur
De Heilige deuren zijn normaal gesproken hermetisch gesloten, maar eens in de 25 jaar worden ze geopend tijdens de jubileumjaren.
Een gelovig christen kan een aflaat verdienen door gedurende een jubileumjaar door de heilige deuren te lopen. Deze worden aan het begin van het heilige jaar door de paus symbolisch geopend wanneer hij met een hamer het 25 jaar eerder aangebrachte zegel verbreekt.
Aan het eind van het jubileumjaar wordt de deur weer hermetisch dichtgemetseld. Het volgende jubileumjaar vindt plaats in 2025
Wat nog meer zien in de Santa Maria Maggiore?
- De Santa Maria Maggiore basiliek is met 75 meter de hoogste klokkentoren van Rome
- Onder het altaar van de Santa Maria Maggiore basiliek worden splinters bewaard van de kribbe van Jezus
- Het marmer reliëf van Bernini moet je ook echt niet missen in de doopkapel. De beroemde kunstenaar ligt hier ook begraven net als Hiëronymus
- Leuk weetje: Als je op één dag door alle heilige deuren van Rome wandelt, krijg je een aflaat waarop staat dat al je zonden kwijtgescholden worden. Één van deze deuren bevind zich in de Santa Maria Maggiore.
Openingstijden
De openingstijden van de Basilica di Santa Maria Maggiore is van 7:00 tot 18:45. De toegang is gratis. Let op: Bepaalde delen van de Santa Maria Maggiore basiliek, bijvoorbeeld de ondergrondse verdieping met de archeologische vondsten, kan alleen met een gids bezocht worden.
Wanneer je aan de Via Cavour kant van de Santa Maria Maggiore Basiliek bent lijkt het alsof je voor gesloten deuren staat. De ingang van de Santa Maria Maggiore basiliek is aan de andere kant!
Praktische info voor je bezoek aan de Santa Maria Maggiore
- De Santa Maria Maggiore basiliek bevindt zich op de gelijknamige Piazza Santa Maria Maggiore
- Je bereikt het centrale plein te voet of je kan met het openbaar vervoer gaan. Als je met het openbaar vervoer gaat stap je uit bij metrohalte Termini of je neemt bus 420.
- Openingstijden: De Santa Maria Maggiore basiliek is dagelijks geopend van 7:00 tot 18:45
Tickets kopen voor de Santa Maria Maggiore basiliek
- De Santa Maria Maggiore kan je gratis bezoeken!
- Wil je een gratis gids tijdens je bezoek aan de Santa Maria Maggiore Rome? Dan raden we je aan om een begeleide tour door de Santa Maria Maggiore te nemen
- Je bezoekt de twee belangrijkste basilieken van de stad, duik de catacomben van Santa Maria Maggiore in en krijg uitleg van een lokale gids.